بیماری اپیدرمولیز بولوزا ارثی (Inherited Epidermolysis Bullosa یا EB) گروهی از اختلالات تاولی است که به دلیل نقص در اجزای مختلف منطقه غشای پایه (Basement Membrane Zone یا BMZ) ایجاد میشود. اپیدرمولیز بولوزا دیستروفیک (Dystrophic EB یا DEB) ناشی از جهش در ژن COL7A1 است که کلاژن نوع هفت (Type VII Collagen) را کد میکند. کلاژن نوع هفت فیبر اصلی اتصالدهندهای است که یک شبکه متصلکننده ایجاد میکند و لامینا دنسا را به فیبرهای کلاژن بینابینی در زیر لامینا دنسا متصل مینماید. جهشهای موجود در COL7A1 منجر به عدم حضور یا کاهش مقدار کلاژن نوع هفت عملکردی میشود که به از هم گسیختگی BMZ بین لامینا دنسا و زیر لامینا دنسا (درم پاپیلاری) منجر میشود. از نظر بالینی و بافتشناسی، این امر به صورت شکنندگی مخاطی و پوستی بارز در برابر تروما ظاهر میشود که باعث ایجاد شکاف زیر اپیدرمی (بین درم و اپیدرم) میگردد.
دستهبندی DEB:
DEB بر اساس نوع وراثت به دو دسته تقسیم میشود: اپیدرمولیز بولوزا دیستروفیک اتوزومال غالب (DDEB) و اپیدرمولیز بولوزا دیستروفیک اتوزومال مغلوب (RDEB). در حال حاضر ۱۴ زیرگروه شناخته شده از DEB وجود دارد. این واریانتها بر اساس شدت کلی، فنوتیپ بالینی، یافتههای ساختاری و آنتیژنیک و ژنوتیپ طبقهبندی میشوند. بسته به زیرگروه، DEB ممکن است از بدو تولد یا در دوران نوزادی به صورت عمومی ظاهر شود و علائم آن با افزایش سن کاهش یابد (این مورد در DDEB عمومی دیده میشود). سایر زیرگروهها ممکن است در نهایت به صورت بالینی به نواحی آناتومیک خاصی محدود شوند (مثل نواحی انتهایی، جلوی ساق پا، ناخنها) یا توزیعهای غیرمعمولی داشته باشند (مثل معکوس، مرکزی). در حالت عمومی، DEB به ندرت ممکن است تهدیدکننده زندگی باشد. علاوه بر تاولها، فرسایشها و پوستهها، سایر یافتههای پوستی شایع شامل جای زخم آتروفیک، میلیا، فیبروز، انقباضات مفصلی و دیستروفی ناخن است. آلوپسی زخمی پوست سر نیز ممکن است رخ دهد.
عوارض خارج پوستی:
عوارض خارج پوستی در میان بیماران مبتلا به DEB شایع است، به ویژه در کسانی که به RDEB شدید عمومی (RDEB-sev gen، که قبلاً به نام RDEB Hallopeau-Siemens شناخته میشد) مبتلا هستند. میزان و شدت این عوارض در میان زیرگروههای DEB متفاوت است. شایعترین نواحی درگیر شامل چشم خارجی، حفره دهانی، مری، دستگاه تناسلی-ادراری، دستگاه گوارش تحتانی، دستها و پاها، و مغز استخوان است. تظاهرات چشمی شامل تاولهای دردناک، فرسایشها و زخمیهای سطحی است که ممکن است منجر به نابینایی شود. یافتههای دهانی شامل زخمهای بافت نرم در حفره دهان و زبان است که ممکن است منجر به میکروستومی و تشکیل شدید پوسیدگی ثانویه دندان شود که به از دست دادن زودرس دندانها میانجامد. عوارض گوارشی شامل تنگی، استریکتور یا تشکیل پرده در مری، فرسایشهای مزمن در روده کوچک (که به سوءجذب و سوءتغذیه مزمن کمک میکند)، یبوست، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) و شقاقهای دردناک مقعدی است. کمخونی که عمدتاً در RDEB-sev gen دیده میشود، چندعاملی و معمولاً شدید است. سایر همبودیهای سیستمیک شامل سوءتغذیه و پوکی استخوان نیز ممکن است رخ دهد. تأخیر رشد قابل توجه در بیماران شدیداً مبتلا به RDEB مشاهده میشود، همانطور که بلوغ تاخیری نیز وجود دارد. تشکیل تدریجی پردههای مخرب در انگشتان دست و پا (پزودوسینداکتیلی) در RDEB شایع است و منجر به تغییر شکلهایی میشود که ممکن است به طور قابل توجهی استفاده از دستها را مختل کرده و حرکت را محدود کند. بیماران مبتلا به RDEB-sev gen نیز در معرض خطر نارسایی کلیه و کاردیومیوپاتی گشاد شده هستند که هر دو ممکن است کشنده باشند.
تاول زدن در تمام بیماران مبتلا به EB در هوای گرم بدتر میشود و ممکن است با بیماریهای سیستمیک همزمان، از جمله عفونت، تشدید شود.
مرگ ممکن است در نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به RDEB-sev gen رخ دهد که عمدتاً ناشی از سپسیس است. تا سن ۳۰ سالگی، بیش از نیمی از بیماران مبتلا به RDEB، به ویژه کسانی که به RDEB-sev gen مبتلا هستند، کارسینوم سلول سنگفرشی پوستی (SCC) را توسعه میدهند که تمایل دارد در نواحی زخمهای مزمن یا زخمهای حداکثر رخ دهد. اگرچه این SCCها معمولاً از نظر بافتشناسی به خوبی متمایز هستند، اما ممکن است مسیر بیماری تهاجمی داشته باشند. اگرچه SCCهای مرتبط با RDEB ممکن است به ندرت در دوران کودکی بروز کنند، اما بیشتر آنها تا پس از میانه یا انتهای دهه دوم زندگی ظاهر نمیشوند.
موضوعات مرتبط:
اپیدرمولیز بولوزا سیمپلکس (EB simplex)، اپیدرمولیز بولوزا سیمپلکس عمومی شدید، اپیدرمولیز بولوزا اتصالی (Junctional EB)، سندرم کیندلر (Kindler Syndrome)، اپیدرمولیز بولوزا اکتسابی (EB Acquisita).